Historia Teatru im. Ludwika Solskiego w Tarnowie.
Teatr im. L. Solskiego ma ciekawą i bogatą historię sięgającą XVIII w., którą zapoczątkował działający w latach 1709 – 1720 teatr szkolny. W kolejnych latach idee teatru podtrzymują różnego rodzaju stowarzyszenia i teatry amatorskie. Tarnów gościł teatry wędrowne i sceny zawodowe ze Lwowa, Krakowa, Niemiec, Czech i Włoch. Częste kontakty ze światem sztuki teatralnej wzbudziły potrzebę utworzenia w Tarnowie własnego teatru. Podejmowano wiele prób, które uwieńczone zostały sukcesem.
Historia Teatru w Tarnowie
1945 – 1953 – Teatr w Tarnowie po wojnie
We wrześniu 1945 roku, w nowo powstałym Miejskim Domu Kultury, który ulokowano w budynku dawnego “Sokoła” powstał Stary Teatr Domu Kultury, który 28 października tego roku, działał już pod nazwą Teatr Miejski im. Ludwika Solskiego.
Na używanie swego nazwiska w nazwie tarnowskiego teatru Mistrz wyraził osobistą zgodę. Teatr zainaugurował swoją pracę premierą “Zemsty” A Fredry, a inscenizację reżyserował sam Ludwik Solski, który wystąpił także w roli Dyndalskiego. W pozostałych rolach zagrał ochotniczo zwerbowany zespół.
Z tej grupy która zakładała pierwszy Teatr Tarnowski zachowały się nazwiska Zofii Bieniarz, Wandy Frączkiewicz-Zachowej, Marcina Godzisza, Romana Gryglaszewskiego, Stefanii (śpiewaczka i aktorka) i Witolda Kopffów, Władysława Krasickiego, Janiny i Zbigniewa Misiągiewiczów, Eli Okoniowej (aktorka), Kazimiery Osławskiej, Jana Piechnika, Antoniego Reising (scenograf), Józef Szuszkiewicza (malarz i aktor), Stanisława Wysockiego, Zofii Zawadzkiej (aktorka).
Pierwszym kierownikiem nowej placówki teatralnej został Tadeusz Seredyński – kompozytor, były dyrygent Opery Lwowskiej oraz kierownik muzyczny Polskiego Radia we Lwowie. Kierownictwo artystyczne spoczywało w rękach dwójki zawodowych artystów m.in. Marii Polatowskiej, aktorki przybyłej ze Stanisławowa. W roku 1946 patronat nad teatrem objął zarząd miejski, a pierwszym dyrektorem został Zbigniew Misiągiewicz.
W 1948 roku dyrekcję teatru przejął Zbigniew Wojtarowicz i dopiero od tego czasu zespół wspomagany był sporadycznymi dotacjami finansowymi, które jednak nie wystarczały na rozwinięcie szerszej działalności. W 1950 r. scena tarnowska obchodziła uroczysty jubileusz 75-lecia istnienia ruchu teatralnego w Tarnowie, z czym wiązano nadzieje na upaństwowienie działającej placówki, co mogłoby przyczynić się do wyprowadzenie jej z kłopotów finansowych. Stąd też z początkiem roku 1952 rozpoczęto regularne dokształcanie zespołu aktorskiego, pod kierunkiem ówczesnego reżysera – Ireny Gulskiej.
Z końcem 1952 roku na stanowisko dyrektora teatru została powołana Romana Bohdanowicz i dzięki jej staraniom od 1953 roku teatr zaczął uzyskiwać coraz większą pomoc finansową ze strony państwa aż 1 stycznia 1954 roku teatr uzyskał osobowość prawną jako placówka zawodowa w formie Towarzystwa Dramatycznego, w której podjęli pracę etatową aktorzy rekrutujący się przeważnie z dotychczasowych amatorów, po uprzednim zdaniu aktorskich egzaminów eksternistycznych.
W latach 1945-1953 w Tarnowie wystawiono 56 sztuk, m.in. “Wieczór trzech króli” W. Szekspira, “Damy i huzary” A. Fredry, “Żołnierz i bohater” B.G. Shawa, “Odwety” L. Kruczkowskiego, “Wrogowie” M. Górskiego, “Ożenek” M. Gogola, “Grzegorz Dyndała” Moliera. Pierwszą premierą zawodowego teatru, która miała miejsce 27 marca 1954 roku, była adaptacja “Świerszcza za kominem” K. Dickensa w reżyserii Romany Bohdanowicz. Już pierwszy rok pracy teatru w Tarnowie jako placówki zawodowej zaowocował czterema premierami, wystawiono 227 spektakli, z czego 150 poza Tarnowem. W 1955 roku dyrekcję Teatru objęła Irma Gulska i w tym roku liczba spektakli wzrosła do 278, z czego w Tarnowie zagrano tylko 26. Zespół grał głównie w objeździe na terenie aż czterech województw: krakowskiego, rzeszowskiego, kieleckiego i lubelskiego. Pobyty w terenie zespołu aktorskiego sięgały nawet dwudziestu trzech dni w ciągu miesiąca. Grano wówczas między innymi adaptację sceniczną poematu A. Puszkina “Eugeniusz Onegin” i sztukę E. Korzeniowskiego “Panna mężatka”.
1957 – 1958 – upaństwowionie teatru w Tarnowie
W 1957 roku, na mocy aktu ministerialnego, upaństwowiono teatr w Tarnowie, który zmienił dotychczasową nazwę na Państwowy Teatr Ziemi Krakowskiej im. Ludwika Solskiego. Od tej chwili datują się całkowicie zawodowe dzieje Tarnowskiego Teatru.
Państwowy Teatr Ziemi Krakowskiej im. L. Solskiego, po wystawieniu dziewięciu premier w latach 1957-1958, z dniem 1 października 1958 roku zawiesił swoją działalność ze względu na zły stan budynku. Wznowienie działalności teatru, po blisko dwuletniej przerwie, nastąpiło 1 października 1960 roku, pod nowym kierownictwem artystycznym Kazimierza Barnasia, który sprawował tę funkcję przez następnych dziesięć sezonów. Repertuar stał się bardzo bogaty, utworzona została nowa scena – Teatr Propozycji, pod którym to szyldem grano sztuki S. Becketta, T. Różewicza, Z. Herberta i innych autorów. Jubileusz dziesięciolecia teatru uczczono wydaniem publikacji “10 lat Państwowego Teatru Ziemi Krakowskiej im. L. Solskiego w Tarnowie” i wystawieniem “Niemców” L. Kruczkowskiego oraz adaptacji Sienkiewiczowskiego “Potopu”. Cechą Tarnowskiego Teatru były wówczas ścisłe powiązania ze środowiskiem artystycznym Krakowa. W Tarnowie pracowali związani ze scenami krakowskimi reżyserzy: W. Krzemiński, L. Zamkow, J. Jarocki, J.R. Bujański oraz scenografowie: A. Cybulski, U. Gugulska, W. Krakowski, I. i J. Skarżyńscy.
1970 – 1976 – rozbudowa i nagrody dla Teatru w Tarnowie
W latach 1970 – 1971 dyrektorem teatru był Józef Margała. Podczas jego kadencji nastąpił drugi, ostatni etap rozbudowy budynku teatralnego. W tym czasie Teatr nie przerywał działalności artystycznej, zmniejszył jedynie liczbę spektakli, które odbywały się m.in. w sali teatralnej tarnowskiego Pałacu Młodzieży. Teatr prowadził też normalną działalność objazdową. Odremontowany budynek teatru otrzymał nową elewację frontową, małą scenę na 70 miejsc, przestronne foyer, zmodernizowaną salę widowiskową na czterysta miejsc, scenę, garderoby i rozbudowane zaplecze.
1 stycznia 1972 r. dyrektorem i kierownikiem artystycznym Teatru został Ryszard Smożewski. Już pod jego kierownictwem, 18 stycznia 1972 roku, nastąpiło otwarcie nowej sceny i nowego sezonu teatralnego. W 1973 roku na tarnowskiej scenie odbyło się 17 premier, co było największą ich liczbą w dotychczasowej historii teatru. W teatrze pracowało wówczas 140 osób, w tym 34 aktorów. Okres działalności Tarnowskiego Teatru pod kierownictwem Ryszarda Smożewskiego to lata bujnego rozkwitu twórczości teatralnej, różnych nowych inicjatyw przyczyniających się do tego, iż tarnowska placówka przełamała bariery prowincjonalizmu i zyskała status teatru liczącego się na mapie kulturalnej Polski. Tarnowski Teatr zwrócił również na siebie uwagę profesjonalnej krytyki krajowej, która dostrzegła i poparła nowe kierunki jego działalności i rozwoju. Teatr został zaakceptowany również przez tarnowian i stał się prawdziwą wizytówką miasta.
Za dyrektorskiej kadencji R. Smożewskiego, teatr uzyskał szereg nagród i wyróżnień w rozmaitych konkursach i festiwalach. M.in. pierwszą nagrodę w Ogólnopolskich Spotkaniach Teatralnych Kalisz ’75 za reżyserię Ryszarda Smożewskiego i główną rolę Andrzeja Bieniarza w spektaklu “Złoty chłopiec” C. Odetsa; pierwszą nagrodę Ogólnopolskich Konfrontacji Teatralnych w Opolu w 1975 roku za scenografię Jana Kuli i rolę Moniki Niemczyk w “Klątwie” S. Wyspiańskiego, nagrodę dla Andrzeja Grabowskiego za główną rolę w spektaklu Marka Piwowskiego “Przepraszam czy tu biją” na Ogólnopolskich Spotkaniach Teatralnych w Kaliszu w 1977 roku, tudzież kilka nagród Ministra Kultury i Sztuki za całokształt działalności teatralnej. Zostały również dostrzeżone indywidualne zasługi Ryszarda Smożewskiego, który przez siedemnaście lat sprawował funkcję dyrektora Tarnowskiego Teatru – w 1976 roku przyznano mu Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski.
1988 – 1992 – teatr w okresie transformacji ustrojowej
W czasie kadencji Smożewskiego przez Tarnowski Teatr przewinęła się cała plejada znanych dziś w Polsce aktorów. Z tarnowską scena związani byli m. in. Krzysztof Stroiński, Andrzej Preciges, Ryszard Kotys, Jerzy Wasiukiewicz, Elżbieta Kijowska, Monika Niemczyk, Andrzej Grabowski, Anna Tomaszewska, Jan Prochyra i wielu innych. W 1988 roku ówczesne władze odwołały R. Smożewskiego.
Nowymi dyrektorami Tarnowskiego Teatru mianowano aktorów teatralnych i filmowych z Łodzi Józefa Zbiróga (dyrektor naczelny) i Barbarę Wałkównę-Zbiróg (dyrektor artystyczny). Swoją działalność nowa dyrekcja rozpoczęła od “Antygony” J. Anouilh’a, kolejnym przedstawieniem była “Moralność Pani Dulskiej” G. Zapolskiej. W 1989 roku powstał spektakl “Pieszo” S. Mrożka w reżyserii M. Pawlickiego, który został zaproszony na “Mrożek Festiwal Kraków ’90” do Nowego Wiśnicza. Dyrektor Józef Zbiróg kontynuował – rozpoczętą przez Smożewskiego – edukację teatralną dzieci i młodzieży, lecz już w zmienionej formie, mianowicie w postaci “Sceny Młodego Widza”, którą realizowano do 1990 roku.
W listopadzie 1990 roku dyrektorem teatru został młody reżyser Wiesław Hołdys. Znaczącym spektaklem z tego okresu było widowisko dla dzieci “Mio, mój Mio” A. Lingren w reżyserii W. Fełenczaka i scenografii K. Maya, które na Międzynarodowych Targach Inicjatyw Teatralnych – Piła 91 otrzymało atest Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatrów dla Dzieci i Młodzieży ASSITEJ, co świadczyło o wysokiej jakości i poziomie artystycznym spektaklu. W 1991 roku teatr był organizatorem Tarnowskich Spotkań Teatralnych “Dialog 91”, będących prezentacją spektakli własnych i zaproszonych teatrów między innymi: “Stu” i “Ludowego” z Krakowa, Formacji Teatru z Gdańska i Teatru im. C. Norwida z Jeleniej Góry.
Pod koniec 1991 roku obowiązki dyrektora przejął związany od kilku z Tarnowskiem Teatrem – najpierw jako szef organizacji widowni, a póĽniej koordynator pracy artystycznej – Jan Borek, który w marcu roku następnego został dyrektorem naczelnym. Po kilku miesiącach nowy dyrektor zaprosił do współpracy Jacka Andruckiego, który został mianowany dyrektorem artystycznym. Pierwszą premierą za kadencji Jana Borka była “Balladyna” J. Słowackiego w reżyserii T. Krzan, upamiętniająca trzydziestą rocznicę inscenizacji tej sztuki na tarnowskiej scenie przez Lidię Zamkow-Słomczyńską. Rolę Matki w tym przedstawieniu zagrała Lidia Holik-Gubernat, aktorka, która tworzyła Tarnowski Teatr od jego podstaw. Rok 1992 był czterdziestym rokiem jej pracy scenicznej i o dwa lata wyprzedził jubileusz czterdziestolecia zawodowej sceny Tarnowskiego Teatru.
1993 – 1997 – Jubileuszowy, czterdziesty sezon artystyczny, radykalne zmiany i początek festiwalu TALIA
Jubileuszowy, czterdziesty sezon artystyczny, który przypadł na lata 1993-1994, rozpoczęła premiera przedstawienia “Kandyd, czyli optymizm” Voltaire’a, w reżyserii M. Wojtyszki, następnie, spektaklem “Łazarz” K. Wójcickiego, w reżyserii J. Andrackiego, zainaugurowana została działalność Sceny Foyer. Na małej scenie pojawiły się dwa przedstawienia – B. Terebus: “Dziecko moje mów…” w reżyserii K. Radeckiej i A. Fredry: “Mąż i żona” w reżyserii W. Laskowskiej.
Uroczyste obchody czterdziestolecia zawodowej sceny rozpoczęła premiera “Idioty i innych” według F. Dostojewskiego w reżyserii J. Andrackiego, wystawiona podczas Międzynarodowego Dnia Teatru. Główne uroczystości rocznicy uzawodowienia tarnowskiej sceny odbyły się w czasie obchodów Dni Tarnowa, w maju 1994 roku.
W styczniu 1994 roku nastąpiła radykalna zmiana w administrowaniu tarnowską sceną. Teatr, dotychczas podlegający bezpośrednio wojewodzie tarnowskiemu, stał się, tak jak pięćdziesiąt lat wcześniej komunalną instytucją kultury.
W wrześniu 1995 roku nastąpiła kolejna zmiana na stanowisku dyrektora Tarnowskiego Teatru, które objął reżyser i aktor Jerzy Sopoćko. W pierwszym sezonie swojej działalności nowy dyrektor kontynuował – rozpoczętą przez Jana Borka – współpracę z wybitnymi twórcami teatralnymi: Agnieszką Mandat, Jerzym Bińczyckim, Tadeuszem Kwintą i Janem Peszkiem. Teatr był zaproszony do udziału w XXI Konfrontacjach Teatralnych “Klasyka Polska” w Opolu i otrzymał tam za przedstawienie “Rozmowa Mistrza Polikarpa ze śmiercią” w reżyserii Wiesława Hołdysa trzy nagrody. Nawiązano stałą współpracę z Państwową Wyższą Szkołą Teatralną w Krakowie, absolwenci wydziału aktorskiego w koprodukcji z teatrem przygotowali i zaprezentowali tarnowskiej publiczności spektakle dyplomowe – “Wilki i owce” w reż. J. Peszka oraz “Mewę” Czechowa w reż. A. Mandat. Współpraca z krakowską PWST była intensywna i przyniosła teatrowi nadzwyczaj dużo pożytku, a częstymi gośćmi byli profesorowie: Halina Kwiatkowska, Mieczysław Grąbka, Aleksander Fabisiak, Jerzy Sthur.
Zespół artystyczny teatru uległ w owym czasie znacznemu zmniejszeniu, sporo aktorów odeszło do innych teatrów w kraju, zaangażowano m.in. szóstkę nowych aktorów, “świeżych” absolwentów wydziału aktorskiego PWST w Krakowie. Władze samorządowe Tarnowa podjęły decyzję o wprowadzeniu do kalendarza imprez Ogólnopolskiego Festiwalu Komedii TALIA. Autorem pomysłu był Andrzej Pacuła, a Tarnowski Teatr stał się głównym organizatorem Festiwalu.
W sezonie artystycznym 1995/96 wystawiono osiem spektakli premierowych, m.in. widowisko dla dzieci “Mały książę”, w reż. C. Domagały, “Skiz” w reż. R. Maciąga, “Skąpiec”, w reż. J. Sopoćki, “Śluby panieńskie”, które reżyserował J. Bińczycki występując jednocześnie w roli Radosta. “Śluby panieńskie” wystawione były zarówno w Tarnowie jak i w kilku innych ośrodkach teatralnych w Polsce, w sumie ponad 100 razy. Spektakl prezentowano m.in. w Warszawie podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Teatrów Ogródkowych i w trakcie Spotkań Teatralnych w Zielonej Górze”. Od września 1996 do końca 1997 roku wystawiono m.in. “Matkę” St. Witkiewicza, “Ironię losu” M. Mithois, “Lokomotywę” wg. J. Brzechwy, “Parking” A. B. Faca, “Ożenek” M. Gogola, “Odprawę posłów greckich” i “Garbusa” S. Mrożka. Mała scena powierzona została zespołowi aktorskiemu, który tworzył eksperymentalny repertuar. Odbyły się tam premiery reżyserowane przez członków zespołu -“Wisława Szymborska”, “Akt miłosny albo życie” wg prozy Jana Rybowicza, “Fragment dramatyczny I i II” S. Becketta. Uznany i nagrodzony dwa lata wcześniej spektakl W. Hołdysa “Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” zaprezentowany został w Teatrze Małym w Warszawie oraz zaproszony do udziału w międzynarodowym projekcie “Czarodziejski Dom”. Dzięki Ministerstwu Kultury i Sztuki i za pośrednictwem ASSITEJ Tarnowski Teatr rozpoczął współpracę z międzynarodową organizacją działającą na rzecz teatrów europejskich – EU NET ART. Efektem tej współpracy było uzyskanie przez tarnowską scenę w roku 1999 statusu pełnoprawnego członka tej organizacji.
1998 – 2003 – budowa nowego zespołu oraz zmiana dyrektora
Rok 1998 był dla tarnowskiej sceny początkiem budowania nowego zespołu i repertuaru przez nowego dyrektora naczelnego i artystycznego Stanisława Świdra. W tym czasie na obu scenach powstało 10 przedstawień. Cztery na dużej scenie – “Szalona klasa” wg scenariusza i w reż. E. Marcinkówny, “Moralność Pani Dulskiej” w reż. St. Świdra, “Sen Nocy Letniej” i “Sanatorium pod Klepsydrą”. Sześć tytułów pojawiło się na małej scenie: prapremiera opowiadania J. Pilcha “Monolog z lisiej jamy”, prapremiera sztuki K. Jaworskiego, nagrodzonej podczas pierwszej edycji Ogólnopolskiego Festiwalu Komedii TALIA ’97 “Szeherezada, czyli disco polo live”, “Antygona w Nowym Jorku” J. Głowackiego, “Pokojówki” J. Geneta. W roku 1999 repertuar teatru wzbogacił się o kolejne premiery. Były to: “Zemsta” A. Fredry, “O dwóch takich co ukradli księżyc” K. Makuszyńskiego, “Tartuffe, czyli Świętoszek” Moliera. Po raz trzeci odbył się też Ogólnopolski Festiwal Komedii, w którym udział wzięło udział 7 teatrów z 12 spektaklami. Rok 2000 Teatr otworzył premierą sztuki S. Becketta “Czekając na Godota” w reżyserii St. Świdra ze scenografią Krystyny Kuziemskiej. Do końca dyrektorskiej kadencji Stanisława Świdra, czyli do 30 października 2003 r., zrealizowano jeszcze sześć premier, m.in. “Hamleta” W. Szekspira,””Żart” A. Czechowa i “Upiory” H. Ibsena.
Wojciech Markiewicz został kolejnym dyrektorem Solskiego. 50-letni krakowianin, absolwent filologii polskiej, klasycznej i teatrologii na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz reżyserii na Wydziale Radia i Telewizji na Uniwersytecie Śląskim. Nowy dyrektor po raz pierwszy zaprezentował się tarnowianom i zespołowi 27 marca 2003 r., w Międzynarodowy Dzień Teatru.
2008 – 2011 – przebudowa teatru w Tarnowie
Od lipca 2008 roku do 25 maja 2011 roku dyrektorem naczelnym i artystycznym Tarnowskiego Teatru był aktor i reżyser Edward Żentara. W sezonie 1979/80 występował w Teatrze im. Osterwy w Lublinie, w sezonie 1980/81 w Teatrze Polskim w Warszawie. W latach 1981-90 był aktorem Starego Teatru w Krakowie. W latach 1993-96 grał w Teatrze Studio w Warszawie, w latach 1996-97 w Teatrze im. Słowackiego w Krakowie. W latach 1998-2001 był aktorem Teatru Polskiego w Szczecinie. W latach 2003-04 występował w Bałtyckim Teatrze Dramatycznym w Koszalinie, w latach 2004-05 był także dyrektorem artystycznym teatru. Był także prezesem Stowarzyszenia Dialog, dyrektorem Teatru Dialog (1998-2003), przez dwa lata dyrektorem artystycznym Grudziądzkich Sezonów Teatralnych i wyreżyserował wiele spektakli. Po występie w serialach “Rodzina Połanieckich” (1978) i “W słońcu iw deszczu” (1979), zadebiutował na dużym ekranie w dramacie politycznym Feliksa Falka “Był jazz” (1981) u boku Michała Bajora. Za postać plastyka-karateki w dramacie Wojciecha Wójcika “Karate po polsku” (1982), rolę księdza Władysława Ryby w serialu “Trzy młyny” (1984) oraz kreację wrażliwego poety Janka Pradery w w filmie poetyckim Witolda Leszczyńskiego “Siekierezada” (1985) został uhonorowany nagrodą im. Zbyszka Cybulskiego i nagrodą Złotego Ekranu przyznawaną przez tygodnik “Ekran”.
Edward Żentara w okresie swojej pracy w Tarnrowskim Teatrze wyreżyserował trzy przedstawienia: „Zbrodnia i kara” (2008), „Rozmowy z katem” (2009) i „Przyjazne dusze” (2010); w dwóch pierwszych wystąpił również jako aktor. Ponadto zagrał na tarnowskiej scenie w spektaklach: „Kaczo, byczo, indyczo” (2008) oraz „Emigranci” (2010), oba w reż. Tomasza Piaseckiego.
Edward Żentara zmarł 25 maja 2011 r. w Tarnowie. 30 maja 2011 r. został pochowany na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Gnieźnieńskiej w Koszalinie.
W okresie od maja 2009 roku do kwietnia 2011 trwała przebudowa siedziby głównej teatru realizowana w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Na czas trwania remontu Teatr znalazł swoją tymczasową scenę w odremontowanej sali w Pałacu Młodzieży oraz w piwnicach Tarnowskiego Centrum Kultury. Ostatni spektakl na scenie Pałacu Młodzieży rozegrany został 27 kwietnia 2011 r. – pokaz “Przyjaznych dusz” zakończył blisko dwuletni okres funkcjonowania Teatru bez profesjonalnej sceny.
Po modernizacji teatralny budynek zyskał zupełnie nową, przeszkloną elewację od strony ulicy Mickiewicza. Zmienił się układ niektórych pomieszczeń teatralnych. Na dużej widowni na widzów czekają nowe fotele. Znalazły się także miejsca dla osób niepełnosprawnych. Widownia teatralna przybrała kształt amfiteatralny – od poziomu zerowego do najwyższego miejsca jest różnica ponad czterech metrów – co znacznie poprawiło komfort oglądania spektakli.
Duża scena została wyposażona w urządzenia oświetlenia sceny – zainstalowanych zostało ponad sto nowych reflektorów o różnej charakterystyce i mocy. Całość obsługiwana jest za pomocą komputerowego pulpitu sterowniczego. System elektroakustyczny to w całości nowe instalacje i urządzenia. Nowy teatr to również duże, przestronne foyer z zamontowanym systemem wystawienniczym, w przestrzeni którego organizowane są wystawy tarnowskiego Biura Wystaw Artystycznych.
Łączna wartość projektu modernizacji Tarnowskiego Teatru wyniosła ok. 15 mln złotych. Połowa tej sumy to środki unijne w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, druga część to wkład Gminy Miasta Tarnowa.
Nowa scena została zainaugurowana w czwartek, 14 kwietnia 2011 r., przedstawieniem “Kwartet dla czterech aktorów” Bogusława Schaeffera. W obsadzie spektaklu widzowie zobaczyli znakomitych aktorów: Jana Frycza, Andrzeja Grabowskiego, Mikołaja Grabowskiego i Jana Peszka.
Pierwszą premierą przygotowaną przez tarnowski zespół w nowym budynku był “Tajemniczy ogród” Frances Hodgson Burnett w reżyserii Tomasza Obary. Sceniczna adaptacja tego klasyka literatury dziecięcej na nowej scenie została wystawiona 16 kwietnia 2011 roku.
Od września 2011 r. funkcję dyrektora naczelnego pełni Rafał Balawejder.
2011 – 2014 – nowe projekty i rozwój festiwalu Talia
Od grudnia 2011 r. do listopada 2013 r. funkcję dyrektor artystycznej w Tarnowskim Teatrze im. Ludwika Solskiego pełniła Ewelina Pietrowiak. Absolwentką Wydziału Reżyserii warszawskiej Akademii Teatralnej im. A. Zelwerowicza (2006), Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej (2001) oraz Państwowej Szkoły Muzycznej I st., studentką Podyplomowych Studiów Wokalnych na Uniwersytecie Muzycznym im. F. Chopina w Warszawie.
Zadebiutowała „Pokojówkami” Jean’a Geneta w warszawskim Teatrze Ateneum. Na tej scenie zrealizowała również „Sonatę jesienną” Ingmara Bergmana, „Trash story czyli sztukę niepamięci” Magdy Fertacz oraz „Kasta la vista” Sebastiana Thierry’ego. Reżyserowała między innymi w zielonogórskim Teatrze im. L. Kruczkowskiego, w warszawskim Laboratorium Dramatu i w Teatrze Syrena. Do swoich spektakli projektuje scenografię. Za scenografię przedstawienia Teatru Wierszalin w Supraślu pt. „Wierszalin. Reportaż o końcu świata” otrzymała nagrodę dla najlepszego scenografa XIV Międzynarodowych Toruńskich Spotkań Teatrów Lalek. Jest laureatką nagrody im. Z. Krawczykowskiego przyznanej przez Rektora Akademii Teatralnej w Warszawie za dobrze rokujący początek pracy zawodowej. W 2011 roku otrzymała nagrodę indywidualną za reżyserię spektaklu „Kasta la vista” podczas XV Ogólnopolskiego Festiwalu Komedii Talia w Tarnowie.
Oprócz swej podstawowej roli, czyli wystawiania sztuk teatralnych, Teatr realizuje projekty artystyczne w oparciu o zespół twórców, aktorów, rzemieślników teatralnych, producentów i organizatorów (wystawy malarstwa, koncerty, spotkania poetyckie, montaże słowno-muzyczne, widowiska dla różnych grup wiekowych).
Od lutego 2011 r., Tarnowski Teatr realizował projektu pod nazwą “Cztery Talie Roku“. Umowę podpisał wicemarszałek województwa małopolskiego Roman Ciepiela, prezydent Ryszard Ścigała oraz dyrekcja Teatru. Głównym celem projektu, stanowiącym sumę poszczególnych wydarzeń oraz oczekiwań odbiorców było zwiększenie popularności teatru jako formy spędzania wolnego czasu w postaci uczestnictwa odbiorcy w charakterze widza i twórcy-amatora. Chodzi więc o zbliżenie widzów do Teatru i uczynienie z niego miejsca otwartego, i przyjaznego dla różnych grup społecznych.
Realizacja projektu była możliwa dzięki dofinansowaniu zadania w kwocie miliona złotych pozyskanych ze środków MRPO “Działanie 3.3 B Organizacja imprez kulturalnych o znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym”. Drugie tyle to wkład Gminy Miasta Tarnowa.
W ramach projektu Tarnowski Teatr przygotował cztery propozycje, których celem jest zaprzyjaźnienie mieszkańców regionu tarnowskiego z twórczością teatralną.
1) Talia bez barier – adresowana do dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością oraz dzieci i młodzieży pełnosprawnej. Przedmiotem Talii bez barier była organizacja warsztatów dla dzieci. W ramach każdego warsztatu wyłoniona została para dzieci, które po zakończeniu warsztatów wystąpiły we wspólnej prezentacji kończącej daną Edycję.
2) Mała Talia – Adresatami tej części Projektu były dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. W projekcie na zasadzie współpracy uczestniczyły szkoły i przedszkola. Założono udział kilkuset osób z Tarnowa i z terenu okolicznych gmin. Zaplanowano, iż każdy spektakl będzie przedstawiany w trybie objazdowym jeden raz w następujących miejscowościach: Oświęcim, Krynica, Dąbrowa Tarnowska, Myślenice. Ponadto dodatkowa prezentacja miała miejsca w Teatrze Solskiego i będzie to premiera Teatru. Przedstawiciele szkół, przedszkoli i opiekunów zasiadali wraz z dziećmi we wspólnym jury, które wybralo najlepszy spektakl. Wykonaniem statuetki zajęli się uczestnicy warsztatów plastycznych realizowanych z udziałem Liceum Sztuk Plastycznych. Odbyły się warsztaty plastyczne, w wyniku których powstały cztery statuetki. Z każdego warsztatu wyłoniona została jedna wygrana osoba – łącznie 4 osoby były nagrodzone możliwością uczestnictwa we wspólnej produkcji scenografii w roku 2013.
3) Ogólnopolski Festiwal Komedii TALIA – przedmiotem Festiwalu jest organizacja konkursu różnorodnych gatunków i form spektakli komediowych. Spośród zgłoszonych i rekomendowanych przez członków Komisji selekcyjnej spektakli, dokonany został wybór. Ponadto prezentowana była premiera Teatru oraz spektakl międzynarodowy. Spektakle konkursowe oceniało jury. Wydarzenie zakończyła gala finałowa, na którą zaproszono teatr muzyczny.
4) Talia – Korzenie – w ramach tego ostatniego wydarzenia przeprowadzony został przegląd zespołów amatorskich o charakterze regionalnym. W ramach wydarzenia odbyła się selekcja grup i indywidualnych wykonawców podczas przeglądów i konkursów o zasięgu regionalnym. Osiem najlepszych zespołów i indywidualnych wykonawców zakwalifikowało do udziału w Festiwalu Talia – Korzenie. Jury Festiwalu dokonało wyboru 2 zespołów i /lub/ indywidualnych wykonawców do udziału we wspólnej produkcji końcowej. Talia-Korzenie była realizowana w Nowym Sączu oraz w Tarnowie.
Powyższe cztery wydarzenia były realizowane w dwóch edycjach – w roku 2011 i 2012. Z kolei w 2013 roku została zrealizowana wspólna produkcja partnerów projektu. Projekt realizowany był w partnerstwie z Miastem Tarnowem (jako organem założycielskim uczestników Projektu: Pałacu Młodzieży w Tarnowie, Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Tarnowie, Liceum Sztuk Plastycznych) oraz Małopolskim Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu.
2014 – 2018 – ostatnie dzieje teatru
Od 2014 roku funkcję dyrektora artystycznego pełnił Jakub Porcari.
Spektakle “Grażyna” i “Król” brały udział w Konkursie na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa” realizowanym dla uczczenia przypadającego w 2015 roku jubileuszu 250-lecia teatru publicznego w Polsce. Konkurs organizowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego.
Spektakl “Grażyna” otrzymał III nagrodę w Konkursie na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej ‘KLASYKA ŻYWA”. Radosław Rychcik otrzymał nagrodę w dziedzinie reżyserii. Jury zdecydowało również o rekomendacji dla spektaklu ‘Grażyna” do 41. Ogólnopolskich Konfrontacji Teatralnych „Klasyka Polska” w Opolu w 2016 roku. 10 kwietnia 2016 roku jury społeczne wybrane spośród pasjonatów teatru z woj. opolskiego przyznało wyróżnienie dla chóru GOS.PL. http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/220795.html
Jury Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej ‘Klasyka Żywa” przyznało również wyróżnienie Matyldzie Baczyńskiej w dziedzinie aktorstwa i Karolowi Nepelskiemu za muzykę do spektaklu pt. “Król”.
Werdykt Jury Konkursu: http://klasykazywa.pl/aktualnosci/
1 czerwca 2017 roku funkcję zastępcy dyrektora – dyrektora artystycznego objął aktor i reżyser Marcin Hycnar, a kierowniczką literacką została Agata Zdziebłowska.
Pierwszą premierą zrealizowaną przez nową dyrekcję, a jednocześnie ostatnią w sezonie 2016/2017, było „Lato Muminków” na podstawie powieści Tove Janson w reżyserii Barbary Wiśniewskiej. Premiera odbyła się 1 czerwca 2017 r. na Dużej Scenie. Katarzyna Pośpiech, grająca w spektaklu rolę Małej Mi, została laureatką Nagrody LOŻY 2017 przyznawanej przez krakowski oddział Związku Artystów Scen Polskich.
Sezon 2017/2018 zainaugurowała polska prapremiera czarnej komedii Martina McDonagha „Porachunki z katem” w reżyserii dyrektora artystycznego Marcina Hycnara. Spektakl był jednocześnie propozycją tarnowskiego teatru na XXI Ogólnopolskim Festiwalu Komedii Talia 2017 i otrzymał II miejsce w głosowaniu festiwalowej publiczności. Ponadto nagrodę indywidualną przyznawaną przez Jury Festiwalu otrzymał Aleksander Fiałek, a Maciej Babicz (student Akademii Teatralnej, grający gościnnie w spektaklu) otrzymał wyróżnienie aktorskie.
Kolejne spektakle w sezonie zrealizowały zaproszone do Tarnowa reżyserki. Kobiety opowiedziały o kobietach, realizując różnorodne teksty – od klasycznych po współczesne, przyglądały się sytuacji kobiet w dzisiejszym świecie, mierzyły się ze stereotypami.
Pierwszą premierą z cyklu „kobiety o kobietach” było „Poskromienie złośnicy” Williama Shakespeare’a w interpretacji reżyserki i aktorki Anny Gryszkówny, która za reżyserię spektaklu otrzymała honorowe indywidualne wyróżnienie XXV edycji Konkursu Złotego Yoricka przyznane przez Jury Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku. Następnie Joanna Satanowska zrealizowała na Małej Scenie spektakl muzyczny „Bądź taka, nie bądź taka” z nowymi aranżacjami największych przebojów z repertuaru Kory i zespołu Maanam. Przedstawienie w wykonaniu Karoliny Gibki (która odeszła ze stałego zespołu aktorskiego teatru po sezonie 2017/2018) brało udział w Festiwalu Wałbrzyskie Fanaberie Teatralne, Kieleckim Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym, Festiwalu Debiutantów „Pierwszy Kontakt” w Toruniu, Ogólnopolskich Dniach Monodramu w Koszalinie oraz Festiwalu Hipolita i Ludwiki w Warszawie. 25 marca 2018 r. na Dużej Scenie odbyła się premiera „Balladyny” Juliusza Słowackiego w reżyserii Bożeny Suchockiej. Pod koniec kwietnia na Małej Scenie Anna Wieczur-Bluszcz zrealizowała polską prapremierę kameralnego dramatu Duncana Macmillana „Płuca”. Spektakl zdobył Nagrodę Główną przyznaną przez Jury XVIII Ogólnopolskiego Festiwalu Dramaturgii Współczesnej „Rzeczywistość przedstawiona” Zabrze 2018, natomiast Jury Młodych przyznało nagrodę dla najlepszego zespołu aktorskiego Ewie Jakubowicz i Filipowi Kowalczykowi. 1 czerwca na Dużej Scenie odbyła się premiera spektaklu przeznaczonego dla młodych widzów „Akademia Mr Kleks” na podstawie kultowej powieści Jana Brzechwy w nowatorskiej adaptacji Elżbiety Chowaniec, wyreżyserowanego przez Darię Kopiec. Ostatnią premierą sezonu były „Heroiny” – tragikomiczny spektakl muzyczny o wyjątkowych Polkach na podstawie autorskiego tekstu i w reżyserii Agaty Biziuk.
W sezonie 2017/2018 do zespołu aktorskiego dołączyli: Ewa Jakubowicz, Katarzyna Pośpiech, Fabian Kocięcki, Filip Kowalczyk i Stefan Krzysztofiak.
W czerwcu 2018 r. Matylda Baczyńska odebrała indywidualną nagrodę aktorską 24. Konkursu na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej za rolę w spektaklu „Ikebana”, zrealizowanym w sezonie 2016/2017, na podstawie tekstu Marcina Skóry w reżyserii Bohdana Graczyka i Dariusza Starczewskiego.
2019 do chwili obecnej
Z okazji setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości sezon 2018/2019 w Teatrze im. Ludwika Solskiego w Tarnowie upłynął pod zaczerpniętym z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego hasłem „A to Polska właśnie!”. Zaproszeni do Tarnowa twórcy zmierzyli się z najwybitniejszymi dziełami rodzimej literatury, próbowali odnaleźć uniwersalne wartości i aktualne tematy w tekstach wybitnych polskich autorów od dawna nieobecnych na tarnowskiej scenie m. in.: Fredry, Gombrowicza, Mrożka. Nie brakowało także propozycji z kręgu dramaturgii współczesnej, w istotny sposób podejmującej temat „polskości” wczoraj i dziś. Sezon 2018/2019 był także naszym jubileuszem: świętowaliśmy 65. rok działalności tarnowskiego teatru.
Pierwszą premierą sezonu, która zainaugurowała XXII Ogólnopolski Festiwal Komedii Talia 2018, były „Śluby panieńskie” Aleksandra Fredry w reżyserii Wojciecha Malajkata. Spektakl został laureatem Nagrody Publiczności podczas Festiwalu Talia 2018 i zajął 3 miejsce w głosowaniu widzów na festiwalu komedii Fun Fest 2019 w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej. Kolejna premiera była koprodukcją z Akademią Teatralną im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie, zrealizowaną z okazji 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. W spektaklu „Warto było”, na podstawie tekstu Michała Pabiana w reżyserii Ceziego Studniaka, obok aktorów tarnowskiej sceny wystąpili studenci Wydziału Aktorskiego Akademii Teatralnej, kierunku Aktorstwo Teatru Muzycznego. We wrześniu, na scenie Teatru Collegium Nobilium w Warszawie, odbyła się warszawska premiera spektaklu, a w listopadzie premiera tarnowska. Spektakl był grany naprzemiennie w obu miastach przez cały sezon 2018/2019. W styczniu 2019 odbyły się dwie premiery. Na Małej Scenie oraz Scenie Underground Grzegorz Chrapkiewicz zrealizował dwie jednoaktówki Michała Walczaka „Piaskownicę” i „Pierwszy raz”, a na Dużej Scenie Tomasz Gawron wyreżyserował „Trans-Atlantico” na podstawie „Trans-Atlantyku” i „Dziennika 1953-1969” Witolda Gombrowicza. Spektakl , jako jeden z siedmiu najlepszych spektakli z całej Polski, znalazł się w finale V edycji Konkursu na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej “Klasyka Żywa”. W maju, także na Dużej Scenie, Edward Wojtaszek przygotował „Tango” Sławomira Mrożka, po którym Kalina Zalewska napisała, że to „zaskakujące przedstawienie, wyreżyserowane z precyzją i smakiem, ze świadomością, o czym opowiada Mrożek, z dobrymi rolami aktorów. (…) Edwardowi Wojtaszkowi, udało się bodaj najlepsze przedstawienie w karierze. Nie bez wpływu tarnowskiego zespołu, który radzi sobie coraz lepiej, co było widać już w poprzednim konkursie (np. ciekawa “Balladyna” Bożeny Suchockiej, świetnie obsadzona, z dobrymi rolami całego zespołu). Tarnów zaskakuje coraz lepszymi i coraz śmielszymi spektaklami.”.
Sezon polskich autorów zakończył się premierą „Króla Maciusia Pierwszego” Janusza Korczaka w reżyserii Tomasza Piaseckiego.
Sezon 2019/2020 upłynął pod hasłem „To idzie młodość!” – na scenach tarnowskiego teatru spektakle zrealizowali młodzi reżyserzy i reżyserki, a do zespołu aktorskiego dołączyli, dotychczas występujący w naszym teatrze gościnnie, Marta Dylewska i Maciej Babicz. Pierwszą premierą sezonu, inaugurującą jednocześnie XXIII Ogólnopolski Festiwal Komedii Talia 2019, była „Księżniczka na opak wywrócona” Caderóna w imitacji Jarosława Marka Rymkiewicza i w reżyserii dyrektora artystycznego Marcina Hycnara. Spektakl został laureatem Nagrody Publiczności Festiwalu Talia 2019. Natomiast Jury Festiwalu przyznało nagrody indywidualne: Marcinowi Hycnarowi za reżyserię spektaklu, Matyldzie Baczyńskiej za podwójną rolę Flory i Laury oraz Annie Hop za ruch sceniczny. Patronat honorowy nad spektaklem objął Instytut Cervantesa w Krakowie.
Następna premiera przeznaczona była dla najmłodszych widzów tarnowskiego teatru. Tomasz Man – reżyser, autor tekstu i muzyki – przygotował edukacyjny spektakl muzyczny „Mity greckie. Wyprawa po ambrozję”. W listopadzie na Małej Scenie odbyła się premiera wielokrotnie nagradzanej sztuki Ingmara Villqista „Noc Helvera” w reżyserii Agnieszki Baranowskiej. Pierwszym spektaklem zrealizowanym w 2020 roku była inscenizacja bestsellerowej książki Erica-Emmanuela Schmitta „Oskar i pani Róża” w reżyserii Mateusza Olszewskiego. Kolejna premiera – „Bracia Karamazow” Fiodora Dostojewskiego w kameralnej adaptacji Piotra Fronia i w reżyserii Marty Streker, nie mogła odbyć się w wyznaczonym na marzec terminie, ze względu na zamknięcie teatrów w Polsce w związku z pandemią korona wirusa i została przeniesiona na 19 czerwca 2020 r..
30 czerwca 2020 r. upłynął trzyletni kontrakt duetu Marcin Hycnar / Agata Zdziebłowska, a następnie funkcję dyrektora artystycznego objęła aktorka teatru Matylda Baczyńska (1 lipca 2020-30 czerwca 2023).
Obecnie, od 1 stycznia 2024 roku, funkcję dyrektora artystycznego tarnowskiego teatru pełni Tadeusz Łomnicki – aktor, reżyser i pedagog.