„PRÓBY” – BOGUSŁAWA SCHAEFFERA

Zainteresowanie Bogusława Schaeffera tematem teatru bierze się zapewne z jego fascynacją światem sztuki w ogóle. Ten wyrosły z muzyki tekst – autor był kompozytorem – opowiada historię próby teatralnej (przerwanej epizodem sennym), próby, w której czwórka aktorów i reżyser poszukują rozwiązań dla spektaklu, który ma powstać, poszukują formy, która byłaby przez nich wszystkich akceptowana.

Sztuka ta nie ma fabuły w tradycyjnym rozumieniu tego słowa, fabułą jest to, co danego wieczoru zdarzy się między wykonawcami na scenie. Inaczej mówiąc; sztuka nie opowiada anegdoty o artystach, oni sami dla siebie są anegdotą, a narracja ta będzie na tyle ciekawą, na ile interesująco aktorzy będą potrafili o sobie opowiedzieć. Jest więc to sztuka o aktorach, o ich pracy (temat wielekroć u Schaeffera poruszany), ale przede wszystkim o kondycji człowieka żyjącego w coraz większym chaosie dzisiejszego świata. 

Za pozornym bezsensem działań aktorów kryją się portrety artystów, polityków, intelektualistów; może po prostu całego społeczeństwa, portrety podszyte kompleksami, kabotyńskimi minami, pozorną wymianą myśli, nacechowane nieufnością, nonszalancją, kłótniami o przywództwo i sporami o własną wybitność.

Sztuka ma w sobie duży ładunek humoru, bez którego trudno byłoby ten temat opowiedzieć; byłby zapewne nieznośnie ponury. Do grania sztuk Schaeffera potrzeba aktorów, którzy mają poczucie humoru, którzy nie tylko rozumieją stopień zdeformowania dzisiejszego świata i rozproszenia myśli ludzkiej, ale którzy potrafią – nazwijmy to w ten sposób – śmiechem rozproszyć mroki współczesności. Ta cecha aktorów i reżysera musi się przecież rymować z wyjątkowym poczuciem humoru autora. Schaeffer nie boi się ośmieszyć swoich bohaterów – śmiech u niego jest rodzajem terapii i dla aktorów i – mam nadzieję – dla widza.

Mikołaj Grabowski

W adaptacji, oprócz tekstu „Prób”, wykorzystano fragmenty następujących sztuk tego autora: „Kwartetu dla czterech aktorów”, „Audiencji III dla aktora i aktorki”, „Mroków”, „Kaczo” i „Aktora”.

Premiera odbyła się 29 marca 2025 roku.